Experts waarschuwen: schuldhulp dreigt uit balans te raken

Wat dit voor jou betekent

Steeds vaker zie je in de praktijk dat schuldregelingen uitmonden in een zogenaamd nulaanbod; momenteel geldt dit voor ongeveer een derde van alle nieuwe schuldregelingen. Voor een alleenstaande in de bijstand betekent dat concreet zo’n €1.200 minder aflossing over een periode van achttien maanden, terwijl gemeenten soms tegelijk nog bedragen innen (bijvoorbeeld die €68 per maand voor terugvorderingen). Deze praktijk verandert de balans tussen schuldeisers en schuldenaren en heeft direct effect op wat jij wél of niet meer moet bijdragen aan je schuldaflossing.

Dat heeft ook juridische en praktische gevolgen voor jouw traject: sinds 1 januari 2021 geldt de 5 procent-regel, maar in de rechtspraktijk hanteert Recofa een afwijkende rekenmethode die rechters bij Wsnp-dwangakkoorden soms volgen. Voor jou betekent dit dat de uitkomst van een regeling kan afhangen van wie de berekening doet en welke regels worden toegepast. Onderaan de pagina kun je een formulier invullen om vrijblijvend hulp te vragen bij het oplossen van jouw schulden.

Belangrijkste punten:

• Het NVVK‑nulaanbod (vanaf 1 juli 2024) zorgt ervoor dat ongeveer een derde van de nieuwe schuldregelingen geen aflossing kent; dit verstoort de balans tussen schuldeisers en mensen met schulden en leidt tot ongelijkheid.
• Er is een juridische en rekenkundige spanning: de wettelijke 5%-regel verplicht minimaal 5% aflossing, maar Recofa‑rekenmethodes en rechterlijke praktijk wijken daarvan af, wat tot vreemde situaties leidt—zeker wanneer gemeenten zelf schuldeiser zijn.
• Aflossen gecombineerd met begeleiding is cruciaal voor preventie en gedragsverandering; wilt u vrijblijvend hulp bij het oplossen van schulden? Onderaan deze pagina kunt u een formulier invullen om hulp te vragen. 

De huidige staat van schuldhulp

Financiële druk op huishoudens

Ongeveer een derde van alle nieuwe schuldregelingen kent momenteel een nulaanbod, wat voor jou als bijstandsgerechtigde concreet kan betekenen dat er zo’n €1.200 minder aflossing plaatsvindt over achttien maanden. Gemeentelijke praktijken lopen uiteen: terwijl sommige gemeenten nog steeds bedragen zoals €68 per maand innen voor terugvorderingen, wordt in het schuldhulptraject tegelijk voorgesteld dat je niets hoeft af te lossen — dat zorgt voor directe financiële en administratieve spanning in je huishouden.

Door die uitzonderingen op de wettelijke 5 procent‑regel ontstaat bovendien ongelijkheid; je ziet dat mensen die wél buiten gemeentelijke hulp financieel alles proberen af te lossen, anders behandeld worden dan mensen binnentrajecten met een nulaanbod. Voor jouw huishoudboekje betekent dit dat steun én prikkel om gedrag te veranderen wegvallen als er geen aflossing wordt gevraagd, terwijl begeleiding juist effectiever is wanneer er sprake is van een minimale terugbetalingsverplichting.

Toenemende vraag naar schuldhulpdiensten

De koerswijziging van de NVVK en de zichtbare stijging van nulaanbiedingen leiden tot meer aanmeldingen en complexe dossiers bij gemeenten; het feit dat ~1 op de 3 regelingen geen aflossing kent, verstoort standaardprocedures en zorgt ervoor dat wachttijden en administratieve lasten toenemen. Tegelijkertijd brengt de uiteenlopende toepassing van rekenmethodes (zoals die van Recofa bij Wsnp‑procedures) extra druk op rechtbanken en schuldhulpverleners, waardoor jij mogelijk langer op hulp moet wachten of met tegenstrijdige uitkomsten te maken krijgt.

Praktisch betekent dit voor jou dat er grotere verschillen ontstaan tussen gemeenten in wat je kunt verwachten: sommige teams hebben capaciteit voor intensieve begeleiding, andere focussen op snelle schuldsanering zonder aflossing. Onderaan deze pagina kun je het formulier invullen om vrijblijvend om hulp te vragen bij het oplossen van jouw schulden; maak daar gebruik van als je individuele begeleiding of advies wilt over jouw situatie.

Factoren die de schuldhulp uit balans dreigen te brengen

Verandering in wet- en regelgeving

De NVVK-beslissing van mei 2024 om het zogeheten nulaanbod voor bijstandsgerechtigden per 1 juli 2024 toe te passen, heeft directe gevolgen: inmiddels geldt dat aanbod voor ongeveer een derde van alle nieuwe schuldregelingen. Voor een alleenstaande in de bijstand betekent dat in de praktijk vaak zo’n €1.200 minder aflossing over achttien maanden, waardoor de balans tussen schuldeisers en schuldenaren structureel verandert.

Daarnaast staat de uitvoering op gespannen voet met bestaande regels: sinds 1 januari 2021 geldt de wettelijk vastgelegde 5 procent-regel als minimumeis voor aflossing, terwijl sommige rekenmethodes (zoals die van Recofa bij Wsnp-dwangakkoorden) deze eis niet opnemen. Resultaat is een onduidelijke juridische situatie waarin rechterlijke bekrachtigingen en gemeentelijke praktijk elkaar tegenwerken; je ziet daarom concrete voorbeelden van ongelijkheid en onrechtvaardige uitkomsten in individuele dossiers.

De rol van technologie in schuldhulpverlening

PSD2-toegang tot banktransacties en digitale intaketools maken het mogelijk om budgetberekeningen en risicoprofielen grotendeels automatisch te genereren, wat voor gemeenten efficiencywinst kan opleveren. Tegelijkertijd leidt zulke automatisering er in de praktijk toe dat onregelmatig inkomen, incidentele kosten of opvang door informele netwerken door algoritmes worden weggefilterd, waardoor mensen onterecht in een nulaanbod terecht kunnen komen.

Gebruik van geautomatiseerde scoring en standaardregels vergroot het risico op systematische uitsluiting: voorbeelden uit lokale pilots laten zien dat zonder menselijke toetsing kwetsbare groepen (zzp’ers met wisselende inkomsten, deeltijdwerkers, expats) vaker een onrealistische aflossingscapaciteit toegewezen krijgen. Privacy- en dataveiligheidsrisico’s zijn reëel wanneer transactiedata breed gedeeld of langdurig opgeslagen worden.

In de praktijk kun je daarom niet blind op technische uitkomsten vertrouwen: zorg dat je dossier altijd door een medewerker wordt gecontroleerd en vraag door op aannames in de berekening (bijvoorbeeld over structureel inkomen of eenmalige zorgkosten). Onderaan deze pagina kun je een formulier invullen om vrijblijvend hulp te vragen bij het oplossen van schulden; professionele toetsing voorkomt dat technologie je onterecht een nulaanbod oplegt.

Het effect van economische schommelingen op schuldhulp

Economische schommelingen versterken de scheefstand die Jungmann en Moerman signaleren: hogere vaste lasten en onzeker inkomen verkleinen direct je aflossingsruimte, waardoor het aandeel regelingen met het NVVK‑nulaanbod groeit. In de praktijk zie je dat ongeveer een derde van nieuwe schuldregelingen niets oplevert voor schuldeisers; voor een alleenstaande in de bijstand leidt dat bijvoorbeeld tot zo’n €1.200 minder aflossing over achttien maanden.

Gemeentelijke verrekenpraktijken verergeren die spanning: dezelfde gemeente die structureel €68 per maand terugvordert, kan bij schuldhulp aangeven dat je niets hoeft af te lossen, waardoor de rechtspositie van schuldeisers en de prikkel tot meewerken onder druk komt te staan.

Inflatie en stijgende levensonderhoudskosten

Hogere prijzen voor energie, boodschappen en huur drukken direct op je huishoudbudget; in veel gevallen verdwijnt hierdoor honderd(en) euro’s per maand die voorheen voor aflossing beschikbaar waren. Als gevolg verandert de berekening van het vrij te laten bedrag snel: uitgaven die niet eerder meetelden, duwen je onder het bestaansminimum en maken dat je voor het nulaanbod in aanmerking komt, ook als er in werkelijkheid nog enige marge voor afbetaling bestaat.

Voor schuldhulpverleners betekent dit een lastige afweging: structurele prijsstijgingen vragen om herziening van normbedragen en compensatieregelingen, omdat anders duurzame betalingscapaciteit wordt onderschat en zowel schuldeisers als jij op termijn slechter uitkomen.

De impact van werkloosheid en onzekerheid

Verlies van werk of een overgang naar onzekere, flexibele contracten verlaagt je inkomsten razendsnel en kan je binnen weken in de bijstand doen belanden; dat proces maakt dat je vaak automatisch in een nulaanbod terechtkomt terwijl je kort daarvoor nog (gedeeltelijk) aflost. Sectoren als horeca, detailhandel en bouw laten nog steeds sterke schommelingen zien, waardoor collectieve opluchting bij kwijtschelding leidt tot verminderde prikkel om structureel financieel gedrag aan te passen.

Langer durende werkloosheid verhoogt bovendien de kans op recidive: wie na 12–18 maanden geen buffer of gedragsverandering heeft opgebouwd, loopt een verhoogd risico om opnieuw schulden op te bouwen en uiteindelijk in een Wsnp‑traject te belanden, waarbij een eigen bijdrage vaak ook vervalt.

Om te voorkomen dat je in die vicieuze cirkel terechtkomt, pleiten experts voor combinaties van beperkte, realistische aflossingen en intensieve begeleiding; in veel gevallen werkt achttien maanden gerichte coaching naast een kleine aflossingsverplichting beter dan onmiddellijk volledig kwijtschelden. Onderaan deze pagina kun je het formulier invullen om vrijblijvend om hulp te vragen bij het oplossen van schulden.

Oplossingen en aanbevelingen voor een duurzame schuldhulp

Maak een scherp onderscheid tussen wie echt niets kan bijdragen en wie wél naar draagkracht kan aflossen: het huidige beeld waarbij voor ongeveer een derde van alle nieuwe schuldregelingen debiteuren niets aflossen en een alleenstaande in de bijstand gemiddeld zo’n €1.200 minder aflost over achttien maanden is onhoudbaar voor de balans in het systeem. Voer een uniforme, transparante berekeningsmethodiek voor het vrij te laten bedrag in die aansluit op de wettelijke 5 procent-regel, zodat zowel gemeenten, rechters als schuldeisers met dezelfde uitgangspunten werken en u als cliënt voorspelbare, eerlijke afspraken krijgt.

Stimuleer gerichte pilots waarbij aflossen en begeleiding gecombineerd worden: denk aan trajecten met acht tot achttien maanden intensieve budgetcoaching en een klein, verplicht terugbetalingsdeel, gevolgd door doelgerichte kwijtschelding als strikte voorwaarden zijn nagekomen. Dergelijke opzet behoudt bestaanszekerheid maar zorgt ook voor gedragsverandering en vermindert recidive, waardoor u en uw omgeving structureel minder risico lopen op hernieuwde problematische schulden.

Innovaties in schuldhulpverlening

Digitaliseer en standaardiseer de intake met een digitale triage die binnen 48 uur uw betalingscapaciteit en risico bepaalt; gecombineerd met voorspellende analysetools kunnen hulpverleners eerder signalen van terugval oppikken en bijvoorbeeld tijdig budgetcoaching inzetten. Integreer blended hulp: online modules voor financiële basiskennis, aangevuld met face-to-face trajecten voor complexe casussen, zodat u sneller geholpen wordt en schaarse specialistische capaciteit doeltreffender ingezet wordt.

Implementeer betalingsarchitecturen die kleine, automatische aflossingen mogelijk maken (micro‑aflossingen) en test outcome‑based financiering: gemeenten betalen aanbieders deels op basis van terugvalreductie en herstelpercentages. Op die manier ontstaat een prikkelstructuur die zowel aflossen stimuleert als begeleiding beloont, zonder direct tot brede kwijtschelding te leiden die het systeem uit balans brengt.

Belang van samenwerking tussen overheid en aanbieders

Stem beleid en uitvoering nationaal en lokaal op elkaar af: het Rijk moet duidelijke kaders geven voor het vrij te laten bedrag en de rekenwijze, waardoor de besluitvorming van koepels zoals de NVVK niet leidend wordt voor systemen die eigenlijk een rijksverantwoordelijkheid zijn. Vermijd perverse situaties waarbij dezelfde gemeente die maandelijks bijvoorbeeld €68 int als terugvordering bij een burger, bij schuldhulp vervolgens een nulaanbod presenteert; u heeft recht op eenduidigheid en toetsbare regels.

Werk convenanten uit tussen Rijk, gemeenten, NVVK, schuldeisers en rechters om rekenmethodes te harmoniseren (inclusief afstemming met Recofa en de 5 procent-regel), stel gezamenlijke KPI’s voor recidive en betaalcapaciteit in en organiseer gestructureerde data‑uitwisseling met waarborgen voor privacy. Onderstaand formulier kunt u gebruiken om vrijblijvend om hulp te vragen bij het oplossen van schulden; onderaan deze pagina kunt u een formulier invullen zodat u direct door eenloket of aanbieder gekoppeld wordt aan passende ondersteuning.

De toekomst van schuldhulp: kansen en uitdagingen

Beleidsscenario’s

Als het huidige nulaanbodbeleid blijft doorwerken, zie je dat ongeveer een derde van alle nieuwe schuldregelingen zonder aflossing blijft — met concrete gevolgen zoals gemiddeld €1.200 minder aflossing voor een alleenstaande in bijstand over 18 maanden. Combineer dat met de juridische spanning rond de 5 procent-regel (sinds 1 januari 2021) en de afwijkende rekenmethode van Recofa, en je krijgt een beleidslandschap waarin rechterlijke uitspraken, gemeentelijk incassobeleid (denk aan gevallen waarin dezelfde gemeente €68 per maand terugvordert) en landelijke regelgeving elkaar tegenwerken. Mogelijke kansen liggen in het vastleggen van een uniforme berekeningsmethode voor het vrij te laten bedrag, het juridisch verankeren van heldere uitzonderingscriteria en het stimuleren van arrangementen waarin begeleiding en beperkte aflossing (bijvoorbeeld gerichte aflossing gecombineerd met achttien maanden intensieve coaching) worden geïntegreerd zodat terugvalpreventie wél handhaafbaar blijft.

Praktische stappen voor jou

Je kunt als betrokkene of hulpverlener inzetten op directe maatregelen: controleer of jouw gemeente de vrij-te-laten berekening transparant maakt, vraag expliciet of het nulaanbod echt noodzakelijk is en eis onderbouwing aan de hand van jouw werkelijke budget. Mocht je willen dat er naar draagkracht wordt gekeken of begeleiding gekoppeld wordt aan een aflossingsplan, dan kun je bij twijfel juridisch advies zoeken of bezwaar maken tegen beslissingen die de 5 procent-regel lijken te omzeilen. Onderaan deze pagina kun je een formulier invullen om vrijblijvend om hulp te vragen bij het oplossen van schulden; wij helpen je bij het toetsen van rekeningen, het opstellen van een verzoek tot herziening en het vinden van passende begeleiding.

Conclusie

Wat u kunt doen

De huidige koers leidt ertoe dat ongeveer een derde van alle nieuwe schuldregelingen geen aflossing kent; bij een alleenstaande in de bijstand betekent dat gemiddeld zo’n €1.200 minder aflossing over 18 maanden. Deze praktijk botst met de sinds 1 januari 2021 geldende 5 procent‑regel en creëert juridische en morele spanning tussen gemeenten, NVVK en rechters (Recofa). U ziet hierdoor concrete risico’s voor zowel draagkrachtige debiteuren die hun verantwoordelijkheid willen nemen als voor schuldeisers die terecht bescherming zoeken.

Controleer in uw situatie of het ‘vrij te laten bedrag’ juist is uitgerekend en of er mogelijkheden zijn voor begeleide aflossing tijdens bijvoorbeeld die achttien maanden; vraag expliciet naar de toegepaste rekenmethode als uw gemeente ook schuldeiser is. Bij twijfel aan de rechtmatigheid van een nulaanbod is juridisch advies op zijn plaats; voor praktische hulp en een eerste beoordeling kunt u onderaan deze pagina het formulier invullen om vrijblijvend om ondersteuning bij het oplossen van schulden te vragen.